BADANIE GRZYBÓW I POROSTÓW
Najlepszym sposobem kolekcjonowania grzybów i porostów jest fotografowanie ich lub rysowanie, ponieważ pozwala to oddać dokładnie barwy obiektów. Można je konserwować, tracimy jednak wtedy ich kolor. Wprawdzie da się konserwować je w całości na mokro, lepszą jednak metodą wydaje się być suszenie. Płaskie porosty „skorupiaste” możemy suszyć zachowując podłoże, na którym wyrosły, np. kamień czy patyk. Dwa, trzy dni w ciepłym pokoju na ogół wystarczają, żeby wyschły. Grzyby i miękkie porosty „liściaste” lub „krzaczaste” najlepiej konserwuje się na sucho przy użyciu gorącego piasku.
„Łaźnia piaskowa”
Metoda ta pozwala zachować kształt grzybów, powoduje jednak lekkie wyblaknięcie kolorów. Potrzebne jest do niej metalowe (lub inne żaroodporne) naczynie i trochę czystego, drobnoziarnistego piasku. Podgrzewamy piasek w piecyku, a następnie na-sypujemy jego warstwę na tackę. Kładziemy na wierzchu grzyb, po czym ostrożnie i powoli sypiemy na niego gorący piasek, starając się, aby pokrył go ze wszystkich stron. Pozostawiamy całość do wyschnięcia na 24 godziny, po czym delikatnie zsypujemy piasek. Jeśli grzyb nie jest całkowicie wysuszony, powtarzamy wszystko jeszcze raz.
Metoda suszenia gorącym piaskiem jest trudna do kontrolowania, stosujemy ją więc tylko wtedy, gdy mamy kilka okazów tego samego gatunku. Przy zbyt wysokiej temperaturze z grzybów pozostają zwęglone resztki.
Gdy okaz jest już suchy, czyścimy go ostrożnie z piasku za pomocą pędzelka. Pamiętajmy, że wysuszone rośliny są bardzo kruche, trzymajmy je więc podczas manipulacji delikatnie za łodyżkę. Wysuszone grzyby i porosty przechowujemy w sztywnych pudelkach z kartonu lub plastyku.
„Rysunek” spor
Grzyby rozmnażają się przy pomocy drobniutkich spor (zarodników), wysypujących się spomiędzy blaszek ich kapeluszy. Możemy zbierać wysypujące się spory, a nawet robić z nich naturalną kompozycję.
Do wykonania rysunku wybieramy nieduże grzyby z płaskimi kapeluszami. Najlepsze są osobniki posiadające równy i symetryczny kapelusz, w przypadku grzybów pokrzywionych efekt nie będzie tak ciekawy. Odcinamy starannie trzon, a kapelusz układamy grzbietem do góry na kawałku czystego papieru. Robimy to w miejscu bez przeciągów, inaczej leciutkie spory będą wywiewane spod grzyba. Aby zabezpieczyć się przed przewiewami, możemy przykryć grzyb szklaną miseczką lub innym podobnym naczyniem. Pozostawiamy grzyb na noc, a następnie zdejmujemy przykrycie i bardzo ostrożnie usuwamy kapelusz. Na papierze powinniśmy zobaczyć wzór z wysypanych spor, odpowiadający rozkładowi blaszek na spodniej stronie kapelusza grzyba.
W celu utrwalenia uzyskanego wzoru używamy lakieru do włosów lub bezbarwnej fiksatywy, używanej przez malarzy. Musimy postępować bardzo ostrożnie, aby nie zdmuchnąć spor. Najlepiej psiknąć sprayem poziomo w kierunku rysunku, na wysokości około 60 cm nad kartką i tyle samo od niej. Pozwoli to drobinkom lakieru opaść delikatnie na kartkę, nie naruszając układu spor. Spryskujemy kartkę trzykrotnie, odczekując każdorazowo aż wyschnie, co da nam pewność, że wzór spor zostanie utrwalony. Dla lepszego efektu możemy użyć papieru o kolorze kontrastującym z kolorem spor. Stosujemy np. żółty papier do spor brązowych lub czarny do spor białych. Spory przeważnie mają barwę taką jak spód grzyba.
Budowa porostów
Porosty składają się z dwóch rodzajów organizmów żyjących razem – grzybów i glonów (najprostszych roślin). Obaj partnerzy odnoszą korzyści z takiej koegzystencji. Glony zaopatrują całość w substancje pokarmowe wytworzone na drodze fotosyntezy, natomiast grzybnia grzybów stanowi ochronę dla glonów i dostarcza im wody i soli mineralnych. W celu zbadania budowy porostów posłużyć się musimy mikroskopem.
Chociaż porosty są niezwykle odporne, rosną zarówno w warunkach arktycznych, jak i na terenach suchych, wykazują ogromną wrażliwość na zanieczyszczenia powietrza, niewiele więc gatunków występuje w terenach zabudowanych. Są one doskonałymi wskaźnikami zatrucia środowiska.
Porosty rosną bardzo wolno. Wiele spośród gatunków skorupiastych przyrasta tylko około 1 mm rocznie, większe gatunki liściaste i krzaczaste rosną szybciej, jednak nie więcej niż 1 cm rocznie. Nie należy zabierać zbyt dużych kawałków (nie więcej niż 10% całości).
Suszenie gorącym piaskiem
Po podgrzaniu piasku w piecyku, wysypujemy go na grzyb leżący na tacce. Robimy to w rękawiczkach, aby się nie poparzyć.
Czyszczenie
Gdy grzyb ostygnie, usuwamy delikatnie piasek za pomocą pędzelka.
Jak zrobić „rysunek” spor
Spory roznoszone są przez wiatr. Musimy uważać, aby osłonić je przed przeciągami.
1. Ucinamy trzon skalpelem lub żyletką jak najbliżej kapelusza.
2. Kładziemy grzyb na papierze i przykrywamy miską lub pudełkiem.
3. Utrwalamy rysunek lakierem uważając, aby nie zdmuchnąć spor.