Góry

Jeżeli mamy – szczęście mieszkać w pobliżu gór, możemy na niewielkim obszarze obserwować życie w wielu różniących się środowiskach: od żyznych lasów po zimną tundrę. Różnorodne czynniki klimatyczne, warunkujące powstawanie różnych ekosystemów, można napotkać wędrując od podnóża do szczytów gór. Im wyżej, tym bardziej rozrzedzone staje się powietrze, obniża się temperatura, a wilgoć osiada na stokach w postaci mgły. W miarę podchodzenia napotkamy najpierw liściasty lub tropikalny, następnie wejdziemy w strefę lasów iglastych, rosnących w suchym i chłodnym klimacie. Wyżej jest roślinność tundrowata, a następnie krajobraz przypomina obszar wiecznych śniegów i lodowców. Niezwykle skomplikowane funkcjonowanie przyrody sprawia, że niemożliwe jest opisanie poszczególnych ekosystemów jako prostych elementów podlegających sztywnym regułom. Na przykład poszczególne formacje roślinne w górach płynnie przechodzą jedna w drugą, zazębiają się wzajemnie. Sprawę komplikuje dodatkowo szerokość geograficzna, na której leży łańcuch górski. Lee i ja przekonaliśmy się o tym w tropikalnym lesie deszczowym w Kostaryce. Wspinaliśmy się na niewielką górę, stojącą na drodze silnych wiatrów wiejących z przełęczy położonej w pobliskich, wyższych górach. Jeden stok porastał wspaniały, bogaty las, natomiast na zboczu wystawionym na działanie wiatru, rosły zupełnie inne rośliny: niskie i płożące się po zboczu. Idąc grzbietem góry, podziwialiśmy wytworzoną przez wiatry linię graniczną między dwoma zespołami roślin. Nawietrzna strona łańcucha górskiego może być porośnięta lasem, gdyż unoszące się wzdłuż zboczy masy ciepłego powietrza pozostawiają tu swoją wilgoć. Na stronie zawietrznej, tam gdzie nie docierają deszcze, powstaje pustynia lub są suche zarośla. Duże znaczenie mają również dobowe wahania temperatury; w strefie umiarkowanej lasy iglaste rosną niżej; na chłodniejszych stokach północnych.