Od strumienia do rzeki
W miarę jak wartkie wody strumienia trafiają na równiny, prąd wody staje się wolniejszy, a pomiędzy kamieniami udaje się zakorzenić niektórym roślinom. Często zobaczyć możemy wodne jaskry z długimi liśćmi i rukiew wodną, wypuszczające pędy wzdłuż biegu wody. Wraz z wyrównywaniem się terenu woda płynie coraz wolniej, a na dnie zaczyna osadzać się muł. W mulistym dnie rośnie wiele gatunków roślin, stanowiących schronienie dla licznych organizmów. Zaczyna pojawiać się plankton i skład gatunkowy mieszkańców strumienia przypomina jezioro lub staw. Jednakże wiele organizmów rzecznych potrzebuje wody dobrze natlenionej, tak więc niektóre z nich nie mogą żyć w wodach stojących. Niektóre ślimaki (posiadające pokrywki przymocowane do muszli) oddychają skrzelami, podczas gdy np. błotniarki płucami. Ryby, jak lipień, brzana i różanka oraz skorupiaki, m.in. krewetki słodkowodne i raki, mają również stosunkowo wysokie wymagania tlenowe. Aby złapać raka, trzeba być bardzo szybkim. Te skorupiaki świetnie widzą swoimi osadzonymi na szypułkach oczami, które mogą się obracać. Raki obserwują więc zarówno to, co dzieje się z przodu, jak i z tyłu. W razie niebezpieczeństwa stosują bardzo ciekawą strategię. Gwałtownymi ruchami wachlarzowatego ogona, podginanego pod odwłok, wystrzeliwują tyłem, szybko oddalając się z zagrożonego miejsca. Raki najlepiej łowić nocą, gdy przeszukują one dno, żywiąc się padliną, a czasem drobnymi zwierzętami wodnymi. Można je znęcić, umieszczając w płytkim miejscu kawałek nieświeżego mięsa lub martwą rybę. Jeśli chcemy trzymać raki w akwarium, musimy pamiętać, że wymagają one silnego napowietrzania.
Zwierzęta o dużych wymaganiach tlenowych nie występują w wodach zanieczyszczonych, ponieważ każdy rodzaj zanieczyszczeń — czy to chemicznych (np. zrzuty ścieków), czy też termicznych (spływy wód pochłodniczych z elektrowni) — zmniejsza zawartość tlenu w wodzie. Przez ogród moich przyjaciół ze Stanów Zjednoczonych przepływał strumień. Pamiętam, że 10 lat temu były w nim raki i żółwie wodne. W miarę rozwoju przemysłu w okolicy górnego biegu strumienia, woda stawała się coraz bardziej zanieczyszczona. Jakże często tak lekkomyślnie traktujemy najważniejsze dobra ziemskie.