Rośliny i zwierzęta runa leśnego
Gleba w lesie liściastym przeważnie jest wilgotna. Od góry szczelny dach koron drzew chroni ją przed wysuszającym działaniem słońca. Z drugiej strony — korzenie większości leśnych drzew sięgają głęboko, nie odbierając wilgoci z górnej warstwy gleby. Na wilgotnej glebie rozwijają się paprocie, a między nimi rosną mchy i wątrobowce chłonące wodę jak gąbka. W odróżnieniu od roślin wyżej zorganizowanych, wątrobowce i mchy nie posiadają systemu transportującego wodę, toteż nie mogą rosnąć zbyt wysokie. Zapłodnienie u tych roślin zachodzi w wodzie, jednakże już cienka jej warstwa pokrywająca roślinę wystarcza, by męskie komórki rozrodcze odnalazły i zapłodniły komórkę jajową. Przylegające do podłoża plechy wątrobowców mają kształt płatów wątroby; stąd ich nazwa. Mchy tworzą złote i zielone poduchy, z których wczesnym latem wyrastają umieszczone na cienkich łodyżkach zarodnie wypełnione dojrzewającymi zarodnikami. Po ich dojrzeniu odpada wieczko zarodni, a najlżejszy podmuch wiatru rozsiewa wkoło zarodniki. Możemy zebrać trochę łodyżek z zarodniami i zaobserwować ten intrygujący proces.
Paprocie także wymagają wody do zapłodnienia. Aby je ułatwić, komórki rozrodcze przenoszone są na spodnią stronę przedrośla, małego sercowatego tworu, leżącego płasko na podłożu. Przedrośle jest niepozorne i trudno dostrzegalne, zazwyczaj nie dłuższe niż 1 cm. Jeżeli zbierzemy zarodniki paproci, możemy wyhodować przedrośla w domu i prześledzić cały cykl życiowy tych roślin.
Kiedy opadają jesienne liście, niektórzy mieszkańcy lasu, narażeni na coraz większe chłody, zaczynają szykować się do zimowego snu. Jedyna zieleń, jaką można dostrzec pomiędzy nagimi, ciemnymi szkieletami drzew to gładkie liście ostrokrzewu i delikatnie żyłkowane bluszczu pospolitego. Na uschniętych gałęziach ukazują się małe, barwne plamki. Są to kolorowe grzyby: pomarańczowe trzęsaki i kanarkowożółte gałęziaki. Zimą niektóre zwierzęta hibernują zwinięte w ciasne kłębki, inne chowają się do ciepłych nor. Stworzenia, które nie zasypiają i nie kryją się w dziuplach czy norach, stają się bardzo ostrożne, gdyż nie mogą dłużej liczyć na osłonę pozbawionych listowia zarośli, w których dotychczas się chowały.
Zimowy las nie jest wbrew pozorom wymarły, lecz uśpiony. Większość niskich roślin tworzących runo leśne ukryła swoje zapasy pod ziemią. Zimują tam jako bulwy, cebulki kłącza i korzenie. Są to roślinne spichlerze, magazynujące energię w oczekiwaniu na wiosenne ciepło i deszcze, które zapoczątkują nowy sezon. Rośliny runa muszą szybko wyrosnąć, zakwitnąć i wydać owoce, zanim miliony liści drzew odgrodzą je od słońca. Z nadejściem późnej wiosny gęste korony drzew zacieniają las w takim stopniu, że ograniczają wzrost niskich roślin na jego dnie. Zanim to nastąpi, leśny grunt pokrywa się kolorowym dywanem, w którym znajdujemy delikatne zawilce i szczyr trwały, kępy żółtych pierwiosnek i tysiące błękitnych dzwonków. Pomiędzy nimi trafiają się „uciekinierzy” z ogrodów, jak np. złociste kwiatki narcyza trąbkowego i śnieżnobiałe śnieżyczki przebiśniegu. Nieco później pojawiają się fioletowoliliowe kwiaty fiołka leśnego i białe gwiazdnice. Na koniec wyrastają rośliny letnie o szerokich ciemnozielonych liściach i mniej barwnych, mniejszych kwiatach. Ich typowymi przedstawicielami są: dąbrówka rozłogowa, łopian mniejszy, niezapominajka leśna i szczawik zajęczy.
Miękkie liście i łodygi roślin runa to doskonale pożywienie dla leśnych roślinożerców. Badając je, odkryjemy ślady żerowania larw owadów, ślimaków, królików, myszy, nornic, a nawet niektórych ptaków. Z pewnością znajdziemy czerwononogie larwy barczatki dębówki oraz dziwaczne larwy przeplatki, pięknie osrebrzone, z perłowymi krawędziami, które żerują na fiołkach. Możemy też zobaczyć różnorodne pluskwiaki, wysysające soki roślinne, a także natknąć się na dziwne hieroglify pozostawione na liściach przez żyjące w ich wnętrzu, minujące larwy muchówek i ciem.
W liściastych lasach żyje wiele gatunków gryzoni. Niektóre z nich są roślinożercami, jak np. europejska mysz polna. To prześliczne, wielkookie stworzenie żywi się różnego rodzaju spadającymi na dno lasu orzechami, które chowa w podziemnych spiżarniach, jeżeli nie może zjeść ich od razu. Inne gryzonie są wszystkożerne. Należą do nich: myszak i urocza skoczo-myszka pochodząca z Ameryki Północnej oraz rudawa nornica ruda z Europy. Głównym ich pokarmem są rośliny, lecz niekiedy także owady i ich larwy znalezione wśród opadłych liści. Nornicę rudą niesłusznie oskarża się o wyrządzanie poważnych szkód przez ogryzanie kory z drzew, głównie z bzu czarnego. Gryzonie te potrafią wspinać się na drzewa i można czasem zauważyć ślady ich żerowania od podstawy pnia aż do wysokich gałęzi. Jednakże nornica ogryza korę z drzew jedynie z braku innego pokarmu. Prawdziwymi winowajcami są norniki zwyczajne, które niszczą drzewa ogryzając korę wokół całego obwodu pnia przy jego podstawie. Taki zabieg może doprowadzić nawet do śmierci drzewa. Jeden z najatrakcyjniejszych leśnych gryzoni żyje w Europie. Jest to mała smużka, wyróżniająca się czarnym paskiem biegnącym wzdłuż grzbietu. To żywiące się owocami i owadami urocze stworzenie ma tak spokojną i łagodną naturę, że nawet nie próbuje gryźć, kiedy usiłujemy je złapać. Zdawałoby się, że z takim usposobieniem smużka może być doskonałym zwierzątkiem domowym, lecz niestety, jej długi sen zimowy trwa aż osiem miesięcy.