SUSZENIE KWIATÓW

Najwygodniejszym sposobem przechowywania kwiatów i innych części roślin jest ich suszenie. Wyjątek stanowią rośliny, które chcemy później oglądać pod mikroskopem, te musimy konserwować na mokro. Ponieważ kolory roślin blakną, powinniśmy wykonywać ich fotografie lub kolorowe szkice, dopóki jeszcze są świeże. Ważne, żeby rośliny, które zaczynamy suszyć były dokładnie opisane. Inną metodą konserwowania jest stosowanie gorącego piasku, użyteczne zwłaszcza w przypadku grzybów. Pozwala to lepiej zachować kształt roślin, tracą one jednak wówczas wiele ze swoich kolorów.

Przygotowanie

Aby uzyskać dobre rezultaty przy suszeniu, trzeba z roślinami postępować właściwie już od momentu zerwania, zwłaszcza gdy jesteśmy na dłuższym spacerze. Należy zadbać, aby pozostawały one wilgotne i nie połamane, a równocześnie w przewiewnym miejscu. Nie można dopuścić do ich wyschnięcia przed powrotem do domu. Jeżeli nie możemy zająć się nimi zaraz po powrocie, myjemy je, obcinamy końce łodyg i umieszczamy w wysokim naczyniu z wodą, co powinno utrzymać ich świeżość przez jakiś czas.

Prasa do kwiatów

Najważniejszym elementem wyposażenia jest prasa do kwiatów. Za jej pomocą suszyć możemy nie tylko kwiaty, ale i liście, łodygi, a także korzenie roślin. Im szybciej wyschnie roślina, tym lepiej zachowane będą jej kolory, jednak może ona ulec lekkiemu skurczeniu i spaczeniu. Podstawowe zasady suszenia to przekładanie roślin bibułą, stosowny nacisk prasy i dobra wentylacja pozwalająca im wysychać. Rozmiary prasy dostosowuje się do rozmiarów roślin, które będziemy chcieli suszyć. Typowe muzealne zielniki mają rozmiary 45 x 30 cm i jest to właściwy rozmiar dla większości kwiatów i ziół. Przed rozpoczęciem pracy „na poważnie” warto wykonać kilka prób na zwykłych ogrodowych roślinach, aby wybrać najwygodniejszą dla nas technikę.

Przygotowanie do suszenia

Rośliny są bardzo delikatne. Warto zadbać o właściwy pojemnik pozwalający donieść je do domu w nie zmienionym stanie. Idealne jest sztywne pudełko z dużym wieczkiem i bokami z siatki zapewniającymi wentylację.

Rodzaje pras

Jeśli nie mamy prawdziwej prasy do roślin, użyć możemy książek, cegieł, a nawet kartonów wsuwanych pod mebel.

Suszenie rośliny w prasie

Przed włożeniem rośliny do prasy płuczemy ją dokładnie w czystej wodzie, a następnie osuszamy czystą szmatką. Pozwala to usunąć owady i inne organizmy zamieszkujące roślinę. Prasę możemy wykonać sami z drewnianych listewek i plastykowej siatki.

1. Układamy roślinę na dwóch warstwach absorbującego materiału, takiego jak bibuła czy gazeta. Pozwoli to uwydatnić jak najkorzystniej takie szczegóły, jak kwiaty, pąki i liście.

2. Na roślinie kładziemy trzy warstwy papieru, na tym umieszczamy następną roślinę, na niej kolejne trzy warstwy i tak aż do dziesięciu roślin.

3. Zamykamy prasę i zostawiamy w ciepłym, suchym pomieszczeniu, wymieniając arkusze papieru co 2—3 dni. Po kilku tygodniach roślina będzie sucha.

Liczba użytych arkuszy bibuły i częstotliwość ich wymiany zależą od rodzaju roślin, które suszymy. Gatunki mięsiste wymagają przy suszeniu więcej bibuły i częstszych jej zmian. Takie miękkie rośliny układać możemy na bibule. Należy pamiętać, że suszone rośliny są bardzo kruche i od początku musimy postępować z nimi delikatnie. Niektórzy przyrodnicy próbują używać do suszenia roślin kuchenek mikrofalowych. Układamy roślinę w malej prasie (bez metalowych części) i umieszczamy w kuchence na ok. 2 minuty. Musimy oczywiście wykonać kilka prób, aby dobrać optymalne warunki.

Przechowywanie suszonych kwiatów

Kwiaty przechowujemy na arkuszach białego pergaminu lub cienkiego kartonu, przyklejając je kawałkami bezbarwnej taśmy, paskami papieru lub bezbarwnym klejem. Umieszczenie wysuszonych roślin na kilka dni w silnej zamrażarce zabije wszystkie żywe organizmy. Po umocowaniu rośliny na arkuszu dołączamy do niej właściwy opis. Powinien on zawierać nazwę polską i łacińską rośliny, warto też dołączyć krótki opis kiedy, gdzie i w jakim środowisku została znaleziona. Warto opisać też, jak wygląda cała roślina (jeśli suszymy np. kwiat lub gałązkę), podać jej rozmiary, liczbę kwiatów, liści itp.
Suszone rośliny przechowujemy w miejscu zabezpieczającym je przed wilgocią i połamaniem. Możemy użyć kartonowych lub plastykowych pudełek, szuflad, luźnych arkuszy lub albumów.

Niewygodne obiekty

Niektóre rośliny stwarzają szczególne problemy przy suszeniu i przechowywaniu. Chodzi zwłaszcza o grube kawałki, takie jak korzenie, owoce czy niektóre kwiaty. Dużym ułatwieniem w suszeniu jest przecinanie ich na dwie części. Podczas suszenia musimy zabezpieczyć je przed wykruszaniem podkładkami z papieru. Przecięte na pół rośliny eksponujemy jedną do góry grzbietem, a drugą do góry przecięciem tak, żeby widoczne było również ich wnętrze.
Duże rośliny, jak krzewy czy drzewa, mogą stanowić problem. Możemy jednak zawsze zasuszyć ich fragmenty: kwiat, owoc czy gałązkę.

KWIAT I JEGO GOŚCIE

Ciekawym doświadczeniem jest zbadanie, jakie zwierzęta związane są środowiskowo z konkretnymi roślinami. Wybieramy popularny gatunek, np. słonecznik, po czym obserwujemy, jakie zwierzęta występują na różnych jego częściach, żywiąc się nimi lub mieszkając tam. Zbieramy i konserwujemy po jednym z każdego gatunku. Zaznaczamy, w jakich porach odwiedzają roślinę lub kiedy są aktywne. Okazy, których nie możemy mieć (np. ptaki) szkicujemy, fotografujemy lub znajdujemy ich zdjęcia w książce. Możemy teraz wykonać tablicę ilustrującą, jak jedna roślina łączy rozmaite zwierzęta będąc ich domem lub źródłem pokarmu.

NAWILŻANIE SUCHYCH ROŚLIN

Możliwe jest ponowne nawilżenie wysuszonych już roślin. Inaczej mówiąc możemy przywrócić ich stan sprzed suszenia, co pozwoli na badanie anatomii roślin. Nawilżone odpowiednio — możemy nawet badać pod mikroskopem.
W celu nawilżenia wkładamy rośliny do naczynia z wodą i powoli gotujemy na wolnym ogniu aż zmiękną. Trwa to ok. 20—30 min, zależnie od rodzaju i grubości rośliny. Jeśli była to za życia roślina mokra i miękka, nawilży się prawdopodobnie po ok. 5 min w ciepłej wodzie. Jednak sztywne i grubsze rośliny mogą potrzebować nawet 30 min gotowania, zanim zmiękną zupełnie.
Z nawilżonymi roślinami musimy postępować bardzo delikatnie, gdyż stają się wówczas miękkie, wiotkie i łatwo się rozpadają.